Халимагийн нэрт зураач Гарри Олегович Рокчинскийн 100 насны ойд нэрийдэв. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам зарим зүйлс мартагдан гээгддэг бол зарим зүйлс илүү тодрон гайхагдах нь орчлонгийн жам гэлтэй. Үүнийг өвөг дээдээс маань “Алтан шороонд дарагддаггүй” хэмээн цэцэн үгээр илэрхийлсэн байдаг. Энэхүү алт мэт түүхийн тоосонд дарагдан мартагдахгүй он жил улирах тутам гялалзан алдар […]Read More
Монгол улсын ойрад судлалын хүрээлэн, Тод номын гэрэл төв ТББ, Тод дөрвөлжин клуб, Хэл Соёл ОУА-ын хамтран зохион “Жангар судлал: Түгээн дэлгэрүүлэх арга зам” хэлэлцүүлэг, “Ойрад судлалын асуудал” ОУ-ын залуу эрдэмтдийн хурлыг зохион байгууллаа. Энэ хурлын үеэр торгуудын нэрт жангарч Аримпилын мэндэлсний 100 жилийн ойд зориулан “Аримпилын “Жангар”-ын арван долоон бүлэг”, БНХАУ-ын Баруун хойтын Үндэстний […]Read More
Судлаач М.Саруул-Эрдэнийн орчуулан, хэвлүүлсэн “Чингис – Эмгэнэлт жүжиг”номд зориулав. Чингис хааны тухай домог, уран бүтээл түүний эзэлсэн хүн зон лугаа тоолшгүй олон билээ. Эзэн Чингис хаан маань ертөнцийн түүхнээ алан талагч араатнаас эхлээд аврагч, бурханы элч хүртэл асар олон дүрээр бичигдсэн. Энэ бол байлдан дагуулагчдын хувь тавилан. Эдүгээ бидний сонгодог хэмээн ойлгодог өрнө дахины соёл, […]Read More
Өмнөтгөл хийгээд асуудал дэвшүүлэх нь Би энэхүү илтгэлээ “Далай их хаан Өгөдэйн улс төрийн бодлогын тулгуур зарчим, үндсэн чиглэл Монголын нууц товчоонд туссан нь” хэмээн нэрлэж болох байлаа. Гэхдээ гарчигт өгсөн нэр миний дэвшүүлэх гэсэн санааг илүүтэй тодорхойлох юм. Монголчууд дэлхийг тодорхойлон байсан хэдэн зууны нэгхэн үеийн их хөлгөн судар Монголын нууц товчоон олон газар […]Read More
Монголын нууц товчоон бол монголчуудын домог зүйн сэтгэлгээний шид эрдмийг чинадад нь хүргэн ширээж тэрлэсэн үнэмлэхүй дээд Тэнгэрч үзлийн номлол төдийгүй, бас биелэл нь мөн[9] хэмээн өмнө нэгэнтээ илэрхийлсэн санаагаа үргэлжлүүлэн сайхь хөлгөн туульсын судлалд домог зүйн хандлагын гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдлын талаарх байр сууриа томъёолохыг зорьж байна. Манай нийгэм, хүмүүнлэгийн ухааны судалгаанд домог зүйн […]Read More
Б.Эрдэнэ Монгол ардын аман зохиолын арвин баялаг санд “Асуух нурууны ерөөл” гэх нэгэн зүйл ерөөл тэмдэглэгдэн үлдсэн бөгөөд зан үйлийн шинжтэй энэхүү идээний зүйлийг эрт цагаас ерөөж эрхэмлэн дээдэлдэг “… Янз янзын шинж төгс, Есөн эрдэнийн бүтэцтэй”[1] 24 нурууны хойд талд ургасан хөвөрцөг ясны дээд талд үүссэн ЯГЦ ХАР ЯС гэх буюу ХАШ ЭРДЭНЭ гэж […]Read More
Монгол нүүдэлчдийн аман зохиол хийгээд утга зохиолд хадгалагдан үлдсэн нь олон арван сэдэв дунд ахан дүүсийн тухай нэгэн сэдэв буй. Энэ тухай зохиолч Г.Аюурзана товч бичсэнээс улбаалан дээрх сэдэв хэрхэн уламжилсныг эрэлхийлж үзэв. Тэрээр “Сяньби гүрний салаа Муюн улсын эзэн Муюн Гүй өөрийн ахтай адуунаас болж муудалцсанд, ах Тогоон нь баруун зүг нүүж тусгаарласан гэдэг. […]Read More
Судлаач Б.Батжаргалын “Хүннү тууль – Жангар” (нэг сэдэвт бүтээл) -д бичсэн шүүмж “Соёл урлаг, утга зохиолын шүүмж бичлэг”-ийн уралдааны, эрдэм шинжилгээний бүтээл (монограф, ном, өгүүлэл)-ийн төрөлд III байр эзэлсэн шүүмжийг хүргэж байна. Хүмүүн залуужхыг хүсдэг ахул үндэстэн өтлөхийг хүсдэг билээ. Авчиг үндэстэн бүхэнд өтлөх тавилан үгүй. Монгол бол өтөл үндэстэн, өвөг үндэстэн гэдгийг нотлох хэл, […]Read More
Халимагаас тэмдэглэн хэвлүүлсэн “Жангар”-ын бүлгүүдийн олонхи буюу 16 үндсэн бүлгээс 12 нь бага Дөрвөд нутгийх юм. Халимагийн Дөрвөд ястан нь 1630 оны үеэр Торгуудын Хоо Өрлөг тайшийг дагаж, Ижил мөрөнд хүрсэн нэг бүлэг Дөрвөд болон 1757 оны үеэр шинэ Торгуудын Шээрэн ноёны дагуулж хүрсэн нэг хэсэг дөрвөдөөс бүрэлджээ. Эд нар өөрийн зайсан ноёнтой байсан бөгөөд […]Read More
I. Жангарын оршил магтаалд юу өгүүлдэг вэ? Монгол туургатны баатарлаг дуулбар болсон тууль “Жангар” нь олон хувилбартай боловч дүр хийгээд агуулгын хувьд халимагийн 25 бүлгээр төлөөлүүлэн ойлгоходдөхөмтэй. Монгол түмний тууль бүр өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой, бүтэцтэй, хайлах дэг ёстой байдаг. Жишээлбэл алтайн урианхайн туульчид тууль хайлахын өмнө Алтайн магтаал хэлдэг уламжлалтай байдагчлан Жангарын тууль ч […]Read More